Hofstra’s zorgden dat unieke sfeer van Karmelklooster er altijd is gebleven

 

In 1993 kochten Jan en Ietje Hofstra het Karmelklooster in Drachten van de Zusters Karmelietessen. Zaterdag wordt gevierd dat het kloostercomplex, in zijn huidige vorm, 25 jaar bestaat.

Ietje Hofstra-de Jager: ,,Dit klooster is je kind geworden, je identiteit, je leven.”

 

Lodewijk Born 

 

Geplaatst: 27 september 2018 om 10:53

 

Friesch Dagblad

***

Ietje Hofstra (63) is druk met de voorbereidingen voor komende zaterdag. Dan opent de jubileumtentoonstelling BLOOM, waar werk is te zien van 21 kunstenaars uit binnen- en buitenland. Ze laten werken zien waarin het om bloei en bloemen draait; in textiel, schilderkunst, maar ook in bijvoorbeeld fotografie en keramiek. ,,We zijn jarig maar je moet wel zélf de slingers ophangen”, zegt ze met een glimlach.

Met de expositie – die te bezoeken is tot eind januari volgend jaar – wordt de cirkel feitelijk rondgemaakt. 25 jaar geleden, bij de opening van het ‘nieuwe’ Karmelklooster, had de noordelijke bloemistenvereniging namelijk het hele kloostergebouw ‘in de bloemen gezet’. ,,Toen kwamen er in vier dagen tijd vijfduizend bezoekers! Ongekend”, blikt Hofstra terug. De zusters waren in de zomer van 1993 vertrokken en velen grepen de mogelijkheid aan om het slotklooster van binnen te bekijken. ,,Dat gaf een uniek inkijkje in het kloosterleven dat er vanaf midden jaren dertig in Drachten was geweest.”

Er kwam een einde aan omdat er een te kleine groep van zusters overbleef. ,,Het was gewoon te zwaar voor hen om in stand te houden, ook omdat er te weinig aanwas was.” Zo verdween het laatste klooster uit Fryslân.

 

Kleastermar

Hoe de Hofstra’s ooit het klooster-avontuur samen begonnen is een bijzonder verhaal. Jan Hofstra had destijds, naast zijn predikantschap, een busonderneming en reisbureau. ,,We woonden hier vlak achter, aan de Berkenlaan. Jan had iets met kloosters. Hij ging regelmatig naar de benedictijnen in Egmond-Binnen en naar de cisterciënzers in Diepenveen. Met een vriend van hem, Wim de Wolf, die later intrad in Taizé, bezocht hij ook het eiland Athos waar tal van kloosters zijn. Wim grapte later eens: ‘Ik ging het klooster in, jij kocht er één.’ Zo maakten ze beiden hun dromen waar.”

Het echtpaar zag het wel voor zich om een plek te realiseren waar concerten, lezingen en tentoonstellingen konden worden gehouden. Maar ook een ruimte voor bezinning, waar groepen ontvangen konden worden. ,,We kochten in Eastermar een boerderij. Daar zou het allemaal moeten gebeuren, in de Kleastermar-boerderij.” Jan wilde er graag heen, ook om er te wonen, maar Ietsje zag er erg tegenop. ,,Vooral vanwege de kinderen. Die zaten in een leeftijd dat ze naar de middelbare school moesten en die weg was, toen nog zonder fietspaden, levensgevaarlijk.”

Geboorte

De oplossing komt uit onverwachte hoek. Het Karmelklooster, waar ze min of meer de buren van zijn. ,,In de Leeuwarder Courant verscheen eind december 1992 het bericht dat de zuster Karmelietessen besloten hadden het klooster op te heffen en dat er een koper werd gezocht.” Het nieuws werd ook door landelijke kranten opgepikt. Er meldden zich tientallen gegadigden, maar een voordeel was, zo kun je achteraf vaststellen, dat de zusters de Hofstra’s al kenden. Zo was het echtpaar met een zekere regelmaat bij een van de vieringen in de kapel en Jan trok zich er regelmatig terug om aan zijn promotieonderzoek te werken.

Ontroerend – en legendarisch – is de foto die gemaakt werd in het klooster na de geboorte van hun derde kind, dochter Marije. ,,Ik was ’s ochtends in de viering en ik voelde het rommelen…. De baby kon wel eens snel komen. Een van de zusters vroeg nog nietsvermoedend: ‘Bent u zwanger?’ ’s Avonds werd onze dochter geboren. De volgende dag ging Jan met ons zoontje Jan Peter (3) en dochtertje Heleen (2) en de kleine Marije naar de zusters toe om haar te laten zien, nog geen dag oud. Vergezeld van een slagroomtaart met daarop de tekst: Marije voor Theresia.”

Het echtpaar werd uiteindelijk uitgekozen en mocht het klooster overnemen. Priorin zuster Benedicta kwam een week eerder langs met een boeket lelietjes-van--dalen als groet van het klooster. ,,Dat was een soort van ‘signaal’ dat de zusters en het stichtingsbestuur van het klooster het ons gunden. Voor de vraagprijs, zeg ik hierbij nog maar een keer. Er gaat het verhaal dat we het overnamen voor het symbolische bedrag van één gulden, maar dat is een mythe.”

Er gaat het verhaal dat we het klooster overnamen voor één gulden, maar dat is een mythe

Bijzonder was dat het gezin Hofstra een maand lang met de zusters optrok, in de zomer van 1993, net voor het dichtging. Toen woonden er nog dertien zusters. De gemiddelde leeftijd was rond de 74 jaar. ,,We bouwden daardoor een band met hen op die er een voor het leven werd”, aldus Ietje. Gezamenlijk werd met de nonnen met een bustour langs kloosterlijke plekken door Fryslân een punt gezet achter een lange geschiedenis. De zusters gingen naar diverse Karmelietessenkloosters in het land, in Maastricht, Oirschot, Arnhem, Beek, Nijmegen, Haaren en Egmond aan den Hoef. Twee leven er nu nog: zuster Ancilla (82) en zuster Mirjam (71). Allebei wonen ze in het Karmelietessenklooster Nazareth in de bossen bij Arnhem.

Studieweekenden

Het kopen van een klooster was pas een begin, merkten de Hofstra’s. Er moest heel wat geschilderd worden en ook diende het interieur bij de tijd gebracht te worden. ,,Alle bruin-oranje gordijnen gingen er uit.” Ietje Hofstra naaide met hulp van vrijwilligers de gordijnen voor de bovenverdieping. Elke gulden die bespaard kon worden in het begin, daar werd naar gekeken. ,,Om het complex te laten voldoen aan de brandveiligheidseisen waren we al 50.000 gulden kwijt.”

Het eigen reisbureau kreeg een plek in het klooster en werd de eerste ‘klant’ die geld in het laatje bracht. ,,We wisten dat we met een interessant programma moesten komen om publiek te trekken.”

Dat programma werd opgestuurd naar de adressen die de Hofstra’s via het reisbureau verkregen hadden. Er kwamen studieweekenden over kunst, wetenschap, godsdienst en filosofie die deelnemers uit het hele land trokken. En er waren de arrangementen met Kerst. Bezoekers konden dan overnachten en het kerstdiner houden in het klooster. Jan Hofstra ging met hen naar de kerstnachtdienst in de Kruiskerk in Burgum en op tweede kerstdag naar een orgelconcert in de Martinikerk in Bolsward. ,,Op een bepaald moment zijn we daarmee gestopt. En zijn we zelf vieringen op kerstavond gaan organiseren, om 20.00 en 22.00 uur. Met een tijdrede.” Ook kwamen er, met name in de zomer, andere concerten. Tot en met rock-’n-roll en Ierse folk toe, anno 2018.

Hun vier kinderen Jan Peter, Heleen, Marije en Albert Jelle groeiden op met het klooster. ,,Ik zie ze nog de vruchten plukken in de kloostertuin.” Ze werkten later ook mee, met name dochter Heleen; zij heeft sinds februari van dit jaar een andere baan. ,,Het is goed als kinderen loskomen van hun ouders en omgekeerd”, zegt Ietje.

We bouwden met de zusters een band op die er een voor het leven werd

Het klooster groeide uit tot een plek waar nu tal van activiteiten zijn. Niet alleen tentoonstellingen en lezingen, maar het is ook een officiële trouwlocatie van de gemeente Smallingerland. Ook worden huwelijken er kerkelijk ingezegend. Afgelopen zomer vonden er vier uitvaarten plaats. En de accommodatie wordt gehuurd door tal van bedrijven en instellingen: ,,Van de zorg, onderwijs, politie tot vakbonden en overheidsinstellingen.”

Ook kunnen er groepen vanaf ongeveer acht personen ontvangen worden voor bijvoorbeeld een rondleiding. Komende weekend wordt er nog een vijftigjarig huwelijk gevierd. ,,Je moet zorgen dat je in beeld blijft”, aldus Ietje Hofstra. Immers: het is een hele klus om een klooster exploitabel te houden.

Op 4 april 2015 overleed plotseling haar man Jan, met wie ze samen zo lang het klooster leidde – ook bedrijfsmatig. ,,Het is niet niks als je zo ineens je maatje verliest…”, zegt ze, waarna er een stilte valt. ,,Het klooster heeft me toen op de been gehouden. Want dat móést doorgaan en we hebben dat ook direct zo gecommuniceerd. Het was natuurlijk een mate van afleiding, maar ook een steun. Het heeft me door die moeilijke periode heengetrokken.”

De ziel

Ze geniet van de contacten die ze door haar werk heeft en van de afwisseling, want geen dag is hetzelfde. Ietje Hofstra voelt het als een verantwoordelijkheid om goed zorg te dragen voor het Karmelklooster. ,,Het is je kindje geworden, een deel van je identiteit en mijn leven. De kinderen, nu 35, 33, 32 en 30 jaar, hebben aangegeven het niet over te willen nemen, dus ik denk wel eens voorzichtig aan de toekomst. Je hoopt gewoon dat de ziel, het unieke van dit gebouw behouden blijft. Ook als er een nieuwe eigenaar komt. Maar ik weet ook, dat je in het klooster niet met pensioen gaat.’’

De jubileumexpositie BLOOM in het Karmelklooster is tot en met 27 januari te bezoeken. Voor openingstijden en informatie: www.karmelklooster.nl